‘Forgiveness does not change the past, but it does enlarge the future’ – Paul Boose

Fotocompilatie van mensen die als kind in 1944-1945 in de kloosterkelders verbleven en wiens verhalen te zien zijn via de QR-code route in Steyl. Een aantal van hen is inmiddels helaas overleden.

Verhalen ooggetuigen kloosterkelders Steyl

Donderdag 21 november 2024 is het exact 80 jaar geleden dat de Duitse bezetter het gebied tussen de Maas en de Roermondseweg in Steyl tot sperrgebiet verklaarde. Dat betekende dat honderden mensen uit Steyl weg moesten uit hun huizen. Velen vonden onderdak in de kloosters, waar ze dachten een paar dagen te moeten verblijven. Dat werden er uiteindelijk precies 100, tot de bevrijding op 1 maart 1945. Verhalen van ooggetuigen uit de kloosterkelders zijn vanaf 21 november via de QR-code route in Steyl te zien. Een aantal van hen is inmiddels helaas overleden. Deze korte filmpjes geven een beeld van hoe kinderen en jongeren het ondergrondse leven 80 jaar geleden beleefden. Het was voor hen een spannend avontuur, pas later kwam het besef wat voor impact het op de inwoners van Steyl heeft gehad. Dankzij de veelal Duitse zusters, broeders en paters overleven velen de hongerwinter in de kloosterkelders. Ze bouwen er hun eigen leefgemeenschap, met bijvoorbeeld slimme manieren om elkaar te waarschuwen bij gevaar. Zo gaan de kinderen liedjes zingen als Duitse soldaten in de kelders komen. De soldaten beschouwen dat als een warme begroeting, maar in feite is het een waarschuwing voor de onderduikers dat ze in hun geheime verstek moeten blijven.

Thema-expositie over vergeving

The Forgiveness Museum is een internationale reizende thema-expositie over vergeving en verzoening. We verzamelen en delen verhalen van zowel slachtoffers als daders van misdaad en conflicten. Met de getuigenissen willen we laten zien dat vergeving levens kan herstellen en transformeren: verzoening als tegengif voor haat en geweld.

Zo brachten we in Kloosterdorp Steyl onder anderen Jo Berry en Patrick Magee samen. Patrick Magee plaatste op 12 oktober 1984 een bom in een hotel in Brighton in een poging leden van de Britse regering te vermoorden. Bij die aanslag kwam de vader van Jo Berry om het leven. Patrick Magee werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor de bomaanslag in Brighton, maar werd in 1998 vrijgelaten op grond van het Goede Vrijdagakkoord. Sindsdien is hij actief betrokken bij vredeswerk, waaronder het ondersteunen van Jo Berry in haar werk met Building Bridges for Peace: een liefdadigheidsinstelling die ze heeft opgericht om vrede te bevorderen en de wortels van oorlog, terrorisme en geweld beter te begrijpen.

100 dagen in de kloosterkelders van Steyl

In de laatste 100 dagen van de Tweede Wereldoorlog in Steyl – 21 november 1944 tot aan de bevrijding op 1 maart 1945 – spelen de broeders, paters en zusters in het kloosterdorp een bijzondere rol. De overwegend Duitse kloosterlingen plegen tijdens de zogeheten hongerwinter hoogverraad door honderden Nederlandse inwoners van Steyl onderdak te bieden en zelfs (mannen) uit handen te houden van de Duitse soldaten, hun landgenoten.

Zo ontstaat de situatie dat in kloosters op de bovenste verdieping krijgsgevangenen zitten, in het hoofdgebouw Duitse soldaten en zusters, broeders en paters, in de kelders vrouwen en kinderen uit Steyl, en in ondergrondse gangen en ruimten onderduikers. En dat allemaal in één gebouw. Wat het verhaal extra bijzonder maakt, is dat de meeste zusters, broeders en paters Duitsers zijn. Zij houden niet over met de Duitse bezetter, dus hun landgenoten, maar met de inwoners van Steyl. Op 1 maart 1945 wordt Steyl bevrijd.

Fietsroute langs bijzondere locaties Tweede Wereldoorlog

We zetten in de loop van 2024 een fietsroute uit langs een aantal locaties in Groot Venlo en aan de Duitse zijde van de grens die een (bijzonder) verhaal hebben als het gaat om de Tweede Wereldoorlog. Bij die locaties – dus daar waar het is gebeurd – komt een bordje met een QR-code te hangen. Als je de QR-code scant met je mobiele telefoon of iPad kun je naar een filmpje kijken dat het verhaal vertelt van die locatie. Omdat van de meeste locaties geen historisch beeldmateriaal beschikbaar is, willen we het bijzondere verhaal ‘naspelen’. Aan ieder filmpje worden ook zoveel mogelijk de ervaringen gekoppeld van mensen die als kind herinneringen hebben aan die locatie/gebeurtenis of erbij betrokken zijn geweest. Dat zijn nu mensen in de leeftijd van 90+. Ieder filmpje is te beluisteren in de Duitse en Nederlandse taal.

Lezing

De lezing ‘100 dagen in de kloosterkelders van Steyl’ gaat in op het bijzondere oorlogsverhaal van Steyl. Aan de hand van passages uit het boek en fragmenten uit de film wordt het moedige gedrag van de Duitse kloosterlingen en het kelderleven besproken. In korte filmpjes blikken ooggetuigen bovendien terug op hun ervaringen in de kloosterkelders tijdens de hongerwinter van 1944-1945.
De lezing ‘100 dagen in de kloosterkelders van Steyl’ duurt 60-75 minuten. Als vergoeding wordt een bijdrage gevraagd voor The Forgiveness Museum, een reizende expositie over vergeving en verzoening.